74. Rondo i kierunkowskaz wg WSA w Gliwicach (II SA/Gl 888/16)

Komentarz do prawomocnego orzeczenia: II SA/Gl 888/16 WSA w Gliwicach w sprawie nieuzasadnionego wymagania przez egzaminatora WORD włączania lewego kierunkowskazu przed wjazdem na obiekt w formie jednopoziomowego skrzyżowania dróg publicznych typu rondo na którym ruch odbywa się dookoła wyspy lub placu wg nakazu znaku C-12 "ruch okrężny".

Autor komentarza: Ryszard Roman Dobrowolski

Data orzeczenia          2016-11-03

Data wpływu               2016-09-13

Sąd                             Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach

Sędziowie         Elżbieta Kaznowska, Grzegorz Dobrowolski /przewodniczący                                                      sprawozdawca/, Piotr Broda

Symbol z opisem        6031 Uprawnienia do kierowania pojazdami

Hasła tematyczne       Ruch drogowy

Skarżony organ         Samorządowe Kolegium Odwoławcze

Treść wyniku             Oddalono skargę

Powołane przepisy              Dz.U. 2012 poz 1137 art. 22 ust. 5
                                                           Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym - tekst jednolity
                              Dz.U. 2002 nr 170 poz 1393 par. 36 ust. 1
                                                           Rozporządzenie Ministra Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i                                                        Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych

ORZECZENIE wraz z ilustrowanym komentarzem na:
http://mrerdek1.blogspot.com/2017/11/106-kierunkowskazy-przed-rondem-sad.html

SENTENCJA

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Grzegorz Dobrowolski (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Piotr Broda, Sędzia WSA Elżbieta Kaznowska, Protokolant Agnieszka Jurczak, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 listopada 2016 r. sprawy ze skargi D. R. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie przyznania uprawnień do kierowania pojazdami oddala skargę.

            SENTENCJA w pełni odpowiada obowiązującemu w Polsce porządkowi prawnemu, także z punktu widzenia zasad ruchu drogowego.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia [...] r. nr [...] Marszałek Województwa [...] unieważnił egzamin praktyczny na kategorię "B" prawa jazdy prowadzony w dniu [...] r. wobec ubiegającego się o prawo jazdy G. O. Egzamin odbywał się w Wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego w C. a egzaminatorem był D. R. Uzasadniając swe rozstrzygnięcie organ wskazał, iż przyczyną negatywnego wyniku egzaminu było dwukrotne nieprawidłowe wykonanie zadania "zmiana kierunku jazdy w lewo i prawo". Pierwszym błędem egzaminowanego było najechanie podczas manewru na chodnik. To uchybienie nie budzi wątpliwości. Drugim uchybieniem skutkującym brakiem zdania egzaminu był, zdaniem egzaminatora, błąd popełniony w trakcie manewru "na skrzyżowaniu o ruchu okrężnym w lewo". Miało ono polegać na nie włączeniu lewego kierunkowskazu podczas wjeżdżania na skrzyżowanie o ruchu okrężnym.

   

Odwołanie od tej decyzji złożył D. R. W jego ocenie egzamin był prowadzony prawidłowo a negatywna ocena jego pracy nie znajduje potwierdzenia w zebranym materiale dowodowym. Zakwestionował on w szczególności ocenę wykonania przez egzaminowanego zadania "na skrzyżowaniu o ruchu okrężnym w lewo".  Egzaminator oczekiwał od kierującego zasygnalizowania zamiaru zmiany kierunku jazdy w lewo przez włączenie lewego kierunkowskazu podczas wjeżdżania na skrzyżowanie o ruchu okrężnym.

   Odwołał się przy tym do treści dwóch poradników do nauki jazdy autorstwa Bogumiła Leśniewskiego oraz Henryka Próchniewicza. Faktycznie w obu tych opracowaniach (w aktach administracyjnych znajdują się kserokopie stron tych opracowań) wskazuje się, iż podczas wjeżdżania na skrzyżowanie o ruchu okrężnym należy zasygnalizować zmianę kierunku jazdy "w lewo". W aktach administracyjnych znajduje się również pismo Komendanta Głównego Policji z dnia [...] r. stanowiące odpowiedź na pytanie osoby fizycznej dotyczące zasad ruchu na skrzyżowaniu o ruchu okrężnym.  

    Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. decyzją z dnia [...] r. nr [...] utrzymało skarżoną decyzję w mocy uznając, iż ocena zaistniałej sytuacji dokonana przez organ I instancji jest prawidłowa. Podkreśliło, że zgodnie z § 36 rozporządzenia Ministra Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków drogowych (Dz. U. Nr 170, poz. 1393) znak C-12 "ruch okrężny" oznacza, że na skrzyżowaniu ruch odbywa się ruchem okrężnym dookoła wyspy lub placu w kierunku wskazanym na znaku. Współwystępowanie tego znaku ze znakiem A-7 "ustąp pierwszeństwa przejazdu" skutkuje tym, że wjeżdżający jest zobowiązany do ustąpienia pierwszeństwa przejazdu pojazdom znajdującym się już na skrzyżowaniu. Nie zmienia to tego, że ruch odbywa się dalej w kierunku wskazanym znakiem C-12. Czyli przy wjeździe na skrzyżowanie o ruchu okrężnym nie następuje zmiana kierunku jazdy i brak podstaw by taki manewr sygnalizować.

     Skargę na tę decyzję do tutejszego Sądu złożył D. R. Domagając się uchylenia decyzji organów obu instancji oraz zasądzenia kosztów postępowania, zarzucił Marszałkowi Województwa [...]:

- naruszenie art. 77 i 80 kodeksu postępowania administracyjnego poprzez naruszenie zasady oficjalności oraz swobodnej oceny dowodów,

- naruszenie art. 22 ustawy Prawo o ruchu drogowym, poprzez jego niewłaściwe zastosowanie,

- naruszenie art. 72 ust. 1 pkt. 2 ustawy o kierujących pojazdami, poprzez brak wskazania przepisów ustawowych wobec których zachowanie egzaminatora było zachowaniem z nimi niezgodnym a miało skutkować unieważnieniem egzaminu.

W uzasadnieniu podtrzymał swoje stanowisko wyrażone wcześniej w odwołaniu od decyzji Marszałka Województwa [...]. Dodatkowo stwierdził, iż brak definicji "kierunku jazdy" w przepisach prawa uzasadnia sięgnięcie do potocznego rozumienia tego pojęcia. Tu przytoczył słownikową definicję pojęcia kierunek jako "strona, ku której zwraca się jakiś ruch lub zwrócony jest jakiś przedmiot; droga, linia prowadząca do jakiegoś miejsca".

Odpowiadając na skargę organ administracji podtrzymał swe stanowisko wnosząc o oddalenie skargi.

       Z punktu widzenia obowiązującego w Polsce i Polskę prawa dotyczącego zasad ruchu stanowisko organu administracji było całkowicie uzasadnione. Egzaminator nie miał podstaw do przerwania egzaminu.

*********************

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j.: Dz.U. z 2014 r., poz. 1647) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, a kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Oznacza to, że sądy administracyjne nie orzekają merytorycznie, tj. nie wydają orzeczeń, co do istoty sprawy, lecz badają zgodność zaskarżonego aktu administracyjnego z obowiązującymi w dacie jego podjęcia przepisami prawa materialnego, określającymi prawa i obowiązki stron oraz przepisami procedury administracyjnej, normującymi zasady postępowania przed organami administracji publicznej. Z brzmienia zaś art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j.: Dz. U. z 2016 r., poz. 718 ze zm.), zwanej dalej "p.p.s.a." wynika, że w przypadku, gdy sąd stwierdzi bądź to naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, bądź to naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego, bądź wreszcie inne naruszenie przepisów postępowania, jeśli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy, wówczas - w zależności od rodzaju naruszenia – uchyla decyzję lub postanowienie w całości lub w części, albo stwierdza ich nieważność bądź niezgodność z prawem. Nie ulega więc wątpliwości, że zaskarżona decyzja lub postanowienie mogą ulec uchyleniu tylko wtedy, gdy organom administracji publicznej można postawić uzasadniony zarzut naruszenia prawa, czy to materialnego, czy to procesowego, jeżeli naruszenie to miało, bądź mogło mieć wpływ na wynik sprawy. Przy tym z mocy art. 134 § 1 p.p.s.a. tejże kontroli legalności sąd dokonuje także z urzędu, nie będąc związany zarzutami i wnioskami powołaną podstawą prawną.

Istotą sporu w rozstrzyganej sprawie (implikującą w dalszej kolejności negatywną ocenę przeprowadzonego egzaminu praktycznego) jest sposób sygnalizacji przez kierującego pojazdem skrętu w lewo na skrzyżowaniu z ruchem okrężnym. 

Istotą sporu jest nie jest sposób sygnalizacji przez kierującego pojazdem skrętu w lewo na skrzyżowaniu  z ruchem okrężnym lecz to, czy kierujący pojazdem wjeżdżając na skrzyżowanie o ruchu okrężnym od strony znaku C-12 i kontynuując jazdę dookoła wyspy lub placu okrężnie biegnącą w pętli bez końca dookoła wyspy lub placu jezdnią, z mocy nakazu znaku C-12 przeciwnie do ruchu wskazówek zegara, zmienia kierunek jazdy w lewo czy porusza się "na wprost? 

Poza tym w polskim prawie o ruchu drogowym nie ma określeniem "skrzyżowanie z ruchem okrężnym" polskiego prawa o ruchu drogowym oraz rozporządzenia w sprawie znaków i sygnałów drogowych. To w Konwencji wiedeńskiej o ruchu drogowym spotykamy to określenie, które jest wprost odpowiednikiem naszego określenia "skrzyżowanie o ruchu okrężnym" będącym skrzyżowaniem w rozumieniu zasad ruchu, zwykle typu T lub X, a nie w postaci złożonej, centralnie skanalizowanej, budowli drogowej, np. typu rondo. 

Na początku należy zgodzić się zarówno z organami administracji, jak i skarżącym, iż ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 poz. 1137 ze zm. dalej jako – "p.r.d") nie wprowadza szczególnych wymogów dotyczących poruszania się na skrzyżowaniu o ruchu okrężnym. 

Jest ono skrzyżowaniem w rozumieniu art. 2 pkt 10 p.r.d. rozumianym jako " przecięcie się w jednym poziomie dróg mających jezdnię, ich połączenie lub rozwidlenie, łącznie z powierzchniami utworzonymi przez takie przecięcia, połączenia lub rozwidlenia; określenie to nie dotyczy przecięcia, połączenia lub rozwidlenia drogi twardej z drogą gruntową, z drogą stanowiącą dojazd do obiektu znajdującego się przy drodze lub z drogą wewnętrzną". Bez wątpienia wjazd na skrzyżowanie nie może być traktowany jako włączanie się do ruchu (w rozumieniu art. 17 p.r.d.).

Biorąc pod uwagę treść art. 25 ustawy kierujący pojazdem zbliżając się do skrzyżowania jest obowiązany zachować szczególną ostrożność i ustąpić pierwszeństwa pojazdowi nadjeżdżającemu z prawej strony, a jeżeli skręca w lewo – także jadącemu z kierunku przeciwnego na wprost lub skręcającemu w prawo.

Przepis dotyczy skrzyżowania w rozumieniu zasad ruchu, zwykle typu T, X lub Y, a nie skrzyżowania w rozumieniu budowli drogowej, szczególnie gdy jest ono budowlą złożoną ze zwykłych skrzyżowań, elementarnych także dla ruchu drogowego.

Jeśli zmienia zaś kierunek jazdy (nawet już na skrzyżowaniu) jest obowiązany zawczasu i wyraźnie sygnalizować zamiar zmiany kierunku jazdy lub pasa ruchu oraz zaprzestać sygnalizowania niezwłocznie po wykonaniu manewru (art. 22 ust. 5 p.r.d.). Żaden z przywołanych wyżej przepisów nie nakazuje kierującemu pojazdem sygnalizowania manewru wjazdu na skrzyżowanie.

A jak wyżej wskazano, "rondo" należy uznać za "zwykłe" skrzyżowanie. Sygnalizacja powinna mieć miejsce podczas zjeżdżania ze skrzyżowania, kiedy to następuje zmiana kierunku ruchu. Reguła ta nie dotyczy rzecz jasna skrzyżowań kolizyjnych, kiedy to kierunek ruchu nie uległ zmianie.

Niedopuszczalne stwierdzenie Sądu będące bezkrytycznym powielaniem wymysłów z czasów słusznie minionych, potwierdzające brak odróżnienia skrzyżowania w rozumieniu zasad ruchu od skrzyżowania w rozumieniu budowli drogowej, zdefiniowanych w dwóch różnych aktach prawnych dotyczących różnych dziedzin prawa i nauki.

Określenie RONDO nie występuje ani w polskim ani w obowiązującym Polskę prawie dotyczącym zasad ruchu drogowego. RONDO jest centralnie skanalizowaną okrągłą lub owalną wyspą środkową budowlą w rozumieniu przepisów wykonawczych do ustawy Prawo budowlane o dowolnej, zależnej od oznakowania, organizacji ruchu [rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie, §55.1.1) – skrzyżowanie zwykłe §55.1.2) - skrzyżowanie skanalizowane.].

Określenie  "skrzyżowanie o ruchu okrężnym" oznacza każde elementarne skrzyżowanie zwykłe dowolnej co do kształtu i wielkości centralnie skanalizowanej budowli drogowej o okrężnej, nakazanej znakiem C-12 "(obowiązujący) ruch okrężny", organizacji ruchu.  

Sygnalizowanie wjazdu na skrzyżowanie o ruchu okrężnym lewym kierunkowskazem wskazywało by, iż kierujący pojazdem zamierza zmienić kierunek jazdy "w lewo" czyli poruszać się po nim w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara, co oczywiście naruszało by zasadę ruchu prawostronnego obowiązującego w Polsce. Potwierdzenie tej tezy można znaleźć w opisie znaku drogowego C-12. Zgodnie z § 36 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków drogowych (Dz. U. Nr 170, poz. 1393) znak C-12 "ruch okrężny" oznacza, że na skrzyżowaniu ruch odbywa się ruchem okrężnym dookoła wyspy lub placu w kierunku wskazanym na znaku. Zatem przy wjeździe na takie skrzyżowanie kierujący zachowuje swój dotychczasowy kierunek ruchu. Zmiana kierunku ruchu następuje dopiero przy opuszczaniu skrzyżowania o ruchu okrężnym.

 Zgodnie z § 36 ust. 1 wspomnianego rozporządzenia Znak nakazu C-12 "ruch okrężny" oznacza, że na skrzyżowaniu ruch odbywa się ruchem okrężnym dookoła wyspy lub placu w kierunku wskazanym na znaku. 

Innymi słowy znak C-12 powiadamia kierującego, że wjeżdża on na skrzyżowanie na którym ruch nie odbywa się w lewo lub w prawo lecz "na wprost" dookoła widocznej przed nim wyspy lub placu w kierunku wskazanym na znaku, przy ruchu prawostronnym przeciwnie do ruchu wskazówek zegara. W związku z powyższym kierujący zarówno przy wjeździe jaki i jadąc dookoła wyspy lub placu porusza się "na wprost" czyli bez zmiany kierunku jazdy, a nie ruchu, który permanentnie zmienia. Zmiana kierunku jazdy, ze zmianą lub  bez zmiany kierunku ruchu następuje dopiero przy opuszczeniu okrężnie biegnącej jezdni na wylotowym "skrzyżowaniu o ruchu okrężnym". 

Reasumując powyższe należy uznać, iż w świetle obowiązujących przepisów ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym wjeżdżający na skrzyżowanie o ruchu okrężnym nie może sygnalizować zmiany kierunku ruchu lewym kierunkowskazem. Nie dotyczy to sytuacji, gdy wjazd na takie skrzyżowanie jest połączony ze zmianą pasa ruchu (np. w przypadku konieczności ominięcia przeszkody, czy też zmiany pasa na samym skrzyżowaniu, jeśli posiada ono co najmniej dwa pasy ruchu).

Za nietrafne należy uznać zarzuty skarżącego dotyczące braku uwzględnienia w tym zakresie poglądów autorów poradników dotyczących ruchu drogowego. Zawarte tam twierdzenia (w ocenie Sądu sprzeczne z obowiązującym prawem) stanowią tylko prywatne poglądy dotyczące powyższej problematyki. Podobnie sytuacja przedstawia się w przypadku przywołanego wyżej pisma Komendanta Głównego Policji.

            Autorzy przywołanych publikacji i pisma BRDKG Policji  traktują bezprawnie całą okrężnie zorganizowaną centralnie skanalizowaną budowlę  drogową jako jedno kierunkowo zorganizowane zwykłe skrzyżowanie, takie jak bez wyspy na środku. Na domiar złego, z czym ma problem także Sąd, nie odróżniają kierunku jazdy od kierunku ruchu oraz nie widzą tego, że kierunkowskazy nie służą do sygnalizowania zamierzonej zmiany kierunku ruchu lub wskazywania strony skrzyżowania. Skoro "ruch okrężny" to kontynuowanie dotychczasowej jazdy "na wprost" dookoła wyspy lub placu, to kierujący nie ma podstaw do włączania kierunkowskazu. Brak zamiaru zmiany pasa ruchu lub kierunku jazdy sygnalizuje się brakiem włączenia kierunkowskazu. 

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd uznał, iż ustalenia Marszałka Województwa [...] i Samorządowego Kolegium Odwoławczego w zakresie braku zaistnienia przesłanek, o których mowa w § 28 ust. 1 pkt 2 lit. a) rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 13 lipca 2012 r. w sprawie egzaminowania osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez egzaminatorów oraz wzorów dokumentów stosowanych w tych sprawach (Dz. U. poz. 995 ze zm.), są trafne.

Zgodnie z art. 134 § 1 p.p.s.a. Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Rozpatrując w takim zakresie sprawę Sąd nie dopatrzył się naruszeń skutkujących koniecznością uchylenia zaskarżonej decyzji. W tym stanie rzeczy na mocy art. 151 p.p.s.a. Sąd oddalił skargę.

Zapraszam na  Ilustrowany komentarz do uzasadnienia wyroku II SA/WI 888/16