Jadący jezdnią drogi z pierwszeństwem zbliżając się do skrzyżowania oznaczonego tabliczką T-6a ma obowiązek wiedzieć, że zgodnie z jej treścią (piktogramem) kierunek zmienia droga w rozumieniu zasad ruchu (art. 2.1 ustawy p.r.d.) oznaczona znakiem D-1 jako droga z pierwszeństwem, a nie pierwszeństwo którego ustąpienie jest powstrzymaniem się od ruchu, jeżeli ruch mógłby zmusić innego kierującego do zmiany kierunku lub pasa ruchu, albo istotnej zmiany prędkości. Na tabliczce T-6a nie ma zatem pokazanego przebiegu pierwszeństwa lecz drogi z pierwszeństwem, co zadaje kłam temu, że na skrzyżowaniach żadna droga nie może zmienić swojego kierunku i zawsze biegnie tak jak gdyby nie była oznakowana. To jedynie nieuprawniony wymysł któremu wprost zaprzecza dyspozycja znaku T-6a.
Na skrzyżowaniu tylko droga z pierwszeństwem może zmienić swój kierunek, bowiem decydować o jej przebiegu mogą jedynie znaki ustalające pierwszeństwo. Tabliczka T-6a pokazuje jej rzeczywisty przebieg i stosuje się ja tylko tam, gdzie niespodziewana zmiana jej kierunku mogłaby zaskoczyć kierującego (rys. 4). Taką samą rolę poza skrzyżowaniem spełniają znaki ostrzegające o niebezpiecznym zakręcie w prawo (znak A-1) lub w lewo (znak A-2).
Rys. 4
Na obu rysunkach, po lewej na skrzyżowaniu w rozumieniu zasad ruchu i po prawej na niebezpiecznym zakręcie, droga zmienia tak samo swój kierunek
Zmiana kierunku ruchu pojazdu to skręcanie z linii prostej bowiem kierunek ruchu wskazuje podłużna oś pojazdu, a dokładniej wektor jego prędkości chwilowej. Zmiana kierunku jazdy to poza zawracaniem, opuszczenie jezdni drogi z jej lewej lub prawej strony w celu wjazdu na pobocze, miejsce do parkowania, na jezdnię innej drogi lub na leżącą przy drodze nieruchomość gruntową, wg Konwencji wiedeńskiej o ruchu drogowym, posiadłość. Oczywistym jest, że opuścić jezdnię drogi można także bez konieczności kręcenia kierownicą czyli bez zmian kierunku ruchu pojazdu, np. na zakręcie. W art. 22 ustawy p.r.d. jest mowa o skręcaniu z jezdni drogi, a nie z linii prostej w wyniku kręcenia kierownicą.
Równie oczywistym jest to, że zarówno świadomy skręt z jezdni drogi w celu jej opuszczenia jak i jazda po niej bez tego zamiaru, dotyczą każdego miejsca na drodze, zatem zarówno skrzyżowania jak i odcinka drogi poza nim. Skręt na jezdnię drogi wewnętrznej poza skrzyżowaniem nie różni się niczym od skrętu na jezdnię drogi podporządkowanej na skrzyżowaniu.
Żaden przepis nie uzależnia sygnalizowania zamiaru zmiany kierunku jazdy od miejsca na drodze i jej krętości, zatem od tego czy zmienia ona swój kierunek i o jaki kąt, bowiem kierunek jazdy jest zgodny z przebiegiem jezdni drogi po której porusza się kierujący. Zmiana kierunku jazdy to poza zawracaniem, opuszczenie jezdni drogi z jej lewej lub prawej strony, co wymaga sygnalizowania tego zamiaru, niezależnie od tego czy będzie to wymagało zmiany kierunku ruchu pojazdu czy nie. Kierunkowskazem nie wskazuje się zamiaru zmiany kierunku ruchu bez zamiaru zmiany kierunku jazdy, ani drogi na jezdnię której zamierza skręcić kierujący.
Zatem:
1. Jadący po jezdni drogi, także oznaczonej znakami jako droga z pierwszeństwem, bez zamiaru jej opuszczenia z jej lewej lub prawej strony, nie ma podstaw do włączania kierunkowskazu, także przed skrzyżowaniem na którym zmienia ona swój kierunek.
2. Zamierzający opuścić jezdnię drogi, także oznaczonej znakami jako droga z pierwszeństwem, z jej lewej lub prawej strony, zarówno na jak i poza skrzyżowaniem, jest obowiązany do zajęcia właściwego miejsca na jezdni i sygnalizowania tego zamiaru zawczasu i wyraźnie ręką lub kierunkowskazem. Nie ma żadnego znaczenia czy droga zmienia swój kierunek, także na skrzyżowaniu, oraz czy ten manewr będzie wymagał od kierującego także zmiany kierunku ruchu pojazdu, bowiem tego zamiaru się nie sygnalizuje.
3. Wjazd na jezdnię dowolnej z dróg leżących po tej samej stronie drogi po której porusza się kierujący, zarówno podporządkowanych jak i gruntowych lub wewnętrznych, wymaga od niego jazdy prawym pasem ruchu i sygnalizowania zamiaru prawym kierunkowskazem lub lewym pasem ruchu albo pasem przy osi dwukierunkowej jezdni z włączonym lewym kierunkowskazem. Nie ma przy tym znaczenia ani krętość jezdni drogi ani miejsce na niej, bowiem milczy o tym art. 22 ustawy p.r.d.
Jadący jezdnią drogi z pierwszeństwem z zamiarem kontynuowania jazdy tą drogą bez zamiaru opuszczenia jej pasa ruchu z jego lewej lub prawej strony, nie ma podstawy do włączania kierunkowskazów. Poza tym nie wolno mu opuścić lewego pasa ruchu w celu wjazdu na jezdnię drogi podporządkowanej, także na łuku drogi gdy nie będzie musiał kręcić kierownicą, bowiem byłaby to to zmiana kierunku jazdy w prawo z lewego pasa ruchu.
Skrzyżowanie w rozumieniu zasad ruchu, kolejno pokonywane przez kierującego, to zwykłe (elementarne) skrzyżowanie na którym drogi łączą się ze sobą, tu wzajemnie się przecinając, zatem na skrzyżowaniu, tak jak na każdym zakręcie, droga może zmienić swój kierunek.
Dla jadącego drogą z pierwszeństwem nie ma znaczenia czy to niebezpieczny zakręt czy skrzyżowanie na którym droga z pierwszeństwem zmienia swój kierunek. Przecież nie ma znaczenia dla jadącego, czy są tu drogi podporządkowane czy wewnętrzne. Te nie tworzą przecież skrzyżowań w rozumieniu zasad ruchu, pomimo tego, że jako budowle są tym samym różniąc się jedynie zastosowanym oznakowaniem. Nie jest prawdą, że drogi podporządkowane mają taką moc, że zmieniają zasady ruchu w zakresie sygnalizowania zamiarów przed wjazdem na skrzyżowanie.
To wyjaśnia dlaczego jadąc dookoła wyspy lub placu na okrężnie zorganizowanej budowli drogowej zgodnie z nakazem znaku C-12 kierujący nie ma podstawy do włączania lewego kierunkowskazu i musi włączyć prawy zamierzając opuścić okrężnie biegnącą jezdnię z jej prawej strony (rys. 5). Gdyby zmiana kierunku jazdy w prawo była rzeczywiście jazdą na wprost do wylotu bez potrzeby sygnalizowania zamiaru, to taka jazda byłaby dozwolona z każdego pasa ruchu, a nie jest, co potwierdza opuszczanie okrężnie biegnącej jezdni jedynie z prawego pasa ruchu (art. 22.2.1 ustawy p.r.d.).
Rys. 5
Analogia jazdy na skrzyżowaniu na którym droga nie biegnie prosto lecz zmienia swój kierunek w lewo
Jeżeli chodzi o sygnalizowanie zamiaru opuszczenia jezdni z jej lewej lub prawej strony kąt załamania jezdni drogi lub promień skrętu nie ma żadnego znaczenia. Dokładnie tak samo jedzie się gdy jezdnia drogi z pierwszeństwem biegnie prosto np. na skrzyżowaniu typu K.
Oczywiście jeżeli kierujący zamierza skręcić Z JEZDNI w celu jej opuszczenia z jej lewej lub prawej strony, co w 22 ustawy p.r.d. nazwano zmianą kierunku jazdy, to musi ten zamiar pokazać zawczasu i wyraźnie ręką lub kierunkowskazem. Zamiaru samej zmiany kierunku ruchu pojazdu bez zmiany kierunku jazdy się nie sygnalizuje. Co równie ważne, musi też wiedzieć, że tabliczka T-6a nie pokazuje przebiegu pierwszeństwa lecz rzeczywisty przebieg drogi (art. 2.1 ustawy p.r.d.) oznaczonej znakami jako droga z pierwszeństwem, bowiem inna nie może na skrzyżowaniu (art. 2.10 ustawy p.r.d.) zmienić swego kierunku. Instruktorom OSK i egzaminatorom, a co za tym idzie milionom kierującym, wmówiono, że droga z pierwszeństwem nie jest drogą w rozumieniu zasad ruchu, bowiem tak rozumiana droga to droga bez znaków, a na skrzyżowaniu równorzędnym drogi zawsze biegną prosto, zatem na skrzyżowaniu kierunek może zmienić jedynie pierwszeństwo. Zapomnieli im powiedzieć, że zgodnie z warunkami technicznymi liczba pasów ruchu NA WPROST, nie prosto, na odpowiadającym sobie wlocie i wylocie skrzyżowania powinna być taka sama, jak na odcinku drogi przed skrzyżowaniem. Jazda NA WPROST to jazda bez zmiany kierunku jazdy, a jazda prosto to jazda bez zmiany kierunku ruchu.
Na koniec kilka słów o kierunku wg Słownika JP PWN. Kierunek to strona w którą się ktoś zwraca lub porusza, zatem odniesieniem, bez związku z jezdnią drogi, są stałe punkty topograficzne. Jeżeli się ktoś lub coś porusza, to kierunek tego ruchu opisuje, wraz ze zwrotem, wektor jego prędkości chwilowej. Art. 25 ustawy p.r.d. mówi o przecinaniu się kierunków ruchu także poza skrzyżowaniem i poza jezdnią.
Kierunek jazdy to słownikowy kierunek będący linią lub drogą prowadząca do jakiegoś celu. Art. 22 ustawy p.r.d. mówi o zmianie kierunku jazdy czyli poza zawracaniem o opuszczeniu jezdni drogi z jej lewej lub prawej strony w celu wjazdu na jezdnię innej drogi i jazdy w innym kierunku. Dotyczy dowolnego miejsca na drodze. Poza łukami dróg na i poza skrzyżowaniami, każda zmiana kierunku jazdy wymaga zmiany kierunku ruchu. Sygnalizowania wymaga jednak zamiar zmiany pasa ruchu lub kierunku jazdy, także wtedy gdy nie będzie to wymagało kręcenia kierownicą czyli zmiany kierunku ruchu.
Opracował mgr inż. Ryszard R. Dobrowolski
