376. Przystanek wiedeński i znak P-17 "linia przystankowa"

376. Przystanek wiedeński oznaczony znakiem P-17 "linia przystankowa"

Wielu kierujących, rzekomo właściwie szkolonych i egzaminowanych, zastanawia się nie tylko nad tym kiedy, zgodnie z obowiązującym prawem, a nie budzącą wątpliwości praktyką,  używać kierunkowskazów oraz czy rondo jest skrzyżowaniem w rozumieniu zasad ruchu drogowego, ale nawet nad tym, czy wolno wjechać na przystanek bez wysepki i zatrzymać się lub przejechać obok stojącego na nim tramwaju? Czy wolno przy otwartych drzwiach stojącego na przystanku tramwaju ruszyć i jechać wzdłuż niego? Czy należy zatrzymać się przed przystankiem gdy zbliża się do niego tramwaj? Czemu służy znak P-17 "linia przystankowa" popularnie zwana "żmijką"? Czym wreszcie jest przystanek wiedeński wg obowiązującego w Polsce i Polskę prawa o ruchu drogowym, skoro, tak jak brak w nim słowa RONDO, nie ma w nim także tego określenia? 

Zostawmy ronda, skrzyżowania i kierunkowskazy w spokoju, przynajmniej na jakiś czas , bo tu nadal co egzaminator WORD lub funkcjonariusz Policji, to inne prawo, i zajmijmy się przystankiem. 

Zgodnie z art. 2.13 ustawy Prawo o ruchu drogowym (prd) przystanek, to miejsce zatrzymania się pojazdów transportu publicznego, oznaczone odpowiednimi znakami drogowymi. Tymi znakami są: znak D-15 "przystanek autobusowy", D-16 "przystanek trolejbusowy" i D-17 "przystanek tramwajowy" oraz znak poziomy P-17 "linia przystankowa" w postaci charakterystycznej "żmijki".

Wszystkie przystanki, które wymagają od  pasażerów wejścia na jezdnię są dla nich niebezpieczne oraz wyjątkowo niekomfortowe przy wsiadaniu i wysiadaniu. 

Dla poprawy tego komfortu buduje się przystanki zwane wiedeńskimi, których cechą jest  wyniesiona na  całej długości przystanku, do poziomu chodnika,  jezdna. 

1. Przystanek wiedeński w Bydgoszczy

Samochód zatrzymał się na prawym pasie jezdni przed znakiem  P-17

Ten wyniesiony fragment jezdni, zwany rampą przystankową, oznacza się dodatkowo znakiem P-17 "linia przystankowa", popularnie zwanym "żmijką", co jednoznacznie wskazuje na to, że mamy tu do czynienia z jezdnią przeznaczoną dla ruchu pojazdów. Niestety wielu pieszych, a nie wszyscy z nich są kierowcami, traktuje rampę jak chodnik, co pokazuje na jak niskim poziomie jest edukacja komunikacyjna polskiego społeczeństwa.

 2. Beztroskie spotkanie młodzieży na prawym pasie jezdni drogi przeznaczonej dla ruchu pojazdów

3. Pieszy musi oczekiwać na tramwaj na chodniku, tu przed żółtą linią krawędziową

Przy zatrzymaniu tramwaju na przystanku bez wyspy, zatem także na wiedeńskim, pasażerowie muszą czekać na tramwaj na chodniku. Mogą wejść na jezdnię dopiero wtedy, gdy tramwaj wjedzie na przystanek. Muszą zachować przy tym ostrożność, bowiem są i tacy nieodpowiedzialni kierowcy, którzy starają się wyprzedzić  zbliżający się do przystanku tramwaj lub go ominąć zanim motorniczy otworzy drzwi.

Z punktu widzenia zasad ruchu drogowego przystanek wiedeński, to taki sam przystanek jak każdy inny, na którym pojazd komunikacji miejskiej, najczęściej tramwaj, zatrzymuje się na jezdni w oddaleniu od jej krawędzi. Oznaczony jest on, co do zasady, poza znakiem "przystanek" także znakiem P-17 "linia przystankowa", którym oznacza się także "zwykłe" przystanki. 

Wyniesienie jezdni to udogodnienie dla pasażerów, szczególnie starszych, przy wchodzeniu i wychodzeniu z pojazdu na jezdnię, tak jak z chodnika. Dodatkowo wyniesiona jezdnia, podobnie jak na wyniesionych przejściach dla pieszych i przejazdach dla rowerzystów,  spełnia rolę progu zwalniającego. 

I tu kolejny temat dotyczący ogłupiania polskich kierujących. Uznawani za ekspertów, niestety jedynie z racji zajmowanych stanowisk i pełnionych funkcji, ignoranci wmawiają kierującym, policjantom oraz inżynierom ruchu, że znak P-17 służy jedynie wyznaczeniu na jezdni rzeczywistej długości przystanku, wtedy, gdy jest on dłuższy od 30 metrów, co nie jest prawdą. 

4. Marek Dworak, nie dość że przejeżdża obok otwartych drzwi tramwaju, to zatrzymuje się na rampie przystanku wiedeńskiego na linii P-17 (kadr z odc. 690 Jedź bezpiecznie)

Znak P-17 nie pozwala na zatrzymanie się na przystanku innych pojazdów niż uprawnione. Jest to niezbędne, by zapewnić pieszym swobodne i bezpieczne dojście, do pojazdu lub na chodnik. 

Gdy nie ma, w związku z warunkami ruchu, zakazu zatrzymania na przystanku innych pojazdów niż uprawnione, a przystanek jest dłuższy od 30 metrów, licząc po 15 metrów w obie strony od słupka przystankowego, wtedy stawia się po prostu  dwa słupki przystankowe w pewnej odległości od siebie czyniąc z jednego przystanku dwa.  

Zgodnie z §90.1 rozporządzenia w sprawie znaków i sygnałów drogowych znak P-17 "linia przystankowa" wyznacza na jezdni miejsce przystanku pojazdów wymienianych w §51 i oznacza, że zakaz zatrzymywania się innych pojazdów na przystanku obwiązuje na całej długości linii. 

W tej dyspozycji nie ma wyłączenia dla zatrzymania wynikającego z warunków ruchu, o czym jest mowa w  art. 49.1.9 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Czytamy tam, że zabrania się zatrzymania pojazdu w odległości mniejszej od 15 metrów od słupka lub tablicy oznaczającej przystanek, a na przystanku z zatoką na całej jej długości. Ważne jest tu zastrzeżenie art. 49.4 prd, wg którego  powyższy zakaz nie dotyczy unieruchomienia pojazdu wynikającego z warunków lub przepisów ruchu drogowego. 

W dyspozycji znaku P-17 nie ma takiego zastrzeżenia, zatem na "żmijce" zabronione jest także zatrzymanie wynikające z warunków ruchu drogowego, co jest istotą tego rozwiązania komunikacyjnego. 

Na "linii przystankowej" może zatrzymać się jedynie uprawniony pojazd, dlatego inne pojazdy nie wjeżdżają na "linię przystankową" jeżeli za nią nie ma miejsca na ewentualne zatrzymanie pojazdu z powodu przepisu lub warunków ruchu, np. przed sygnalizatorem. 

Warto wiedzieć, że znak P-17 nie może być dłuższy od 60 metrów, przy czym jego koniec, dla kierującego pojazdem początek, musi znajdować się w odległości 15 metrów od słupka przystankowego. Miejsce zatrzymania przed znakiem P-17 może być dodatkowo oznaczone linią warunkowego zatrzymania złożoną z prostokątów (znak P-14).  Taki znak powinien być namalowany na jezdni przed wjazdem na rampę przystanku wiedeńskiego.

Przypomnijmy sobie jeszcze czy w świetle obowiązującego prawa wolno przejeżdżać obok stojącego na przystanku, z otwartymi drzwiami, tramwaju? Niestety i tu mamy różne szkoły ogłupiania kierujących przez ich nauczycieli. 

Zgodnie z art. 26.6 prd kierujący pojazdem jest obowiązany zachować szczególną ostrożność przy przejeżdżaniu obok oznaczonego przystanku tramwajowego nieznajdującego się przy chodniku.

Przepis dotyczy zatem także przejeżdżania obok przystanku z wysepką dla pasażerów  oraz obok przystanku wiedeńskiego, nawet wtedy, gdy nie ma na nim tramwaju. 

Jeżeli przystanek nie jest wyposażony w wysepkę dla pasażerów, a na przystanek wjeżdża tramwaj lub stoi na nim, kierujący jest obowiązany zatrzymać pojazd w takim miejscu i na taki czas, aby zapewnić pieszemu swobodne dojście do tramwaju lub na chodnik. 

W tym miejscu zaczyna się swoboda w określeniu miejsca zatrzymania oraz czasu potrzebnego  pasażerowi do swobodnego dojścia do drzwi tramwaju lub do chodnika. 

Tu także mamy różne szkoły z prywatnymi poglądami ich nauczycieli oraz jednoznaczne wyroki sądów za spowodowanie uszczerbku na zdrowiu pasażera, który miał prawo,  przy otwartych drzwiach tramwaju i braku sygnału ostrzegawczego nadawanego przez motorniczego przed ich zamknięciem, w każdej chwili opuścić tramwaj lub do niego wejść.  Przepis dotyczy także autobusów oraz trolejbusów, bowiem:

Przepisy te stosuje się odpowiednio przy ruchu innych pojazdów komunikacji publicznej.

W praktyce oznacza to, że widząc zbliżający się do przystanku tramwaj kierujący zwalnia i zatrzymuje się za ostatnim wagonem stojącego już na przystanku tramwaju, a gdy tramwaj zastał go na przystanku, na który, przy braku na nim tramwaju i  znaku P-17, mógł wjechać, powinien zatrzymać pojazd przy krawędzi jedni między jego drzwiami. Obaj powinni stać tak, aż do zamknięcia drzwi tramwaju przez motorniczego.  

Nie jest prawdą, że gdy kierowca uzna, wróżąc z fusów, że już wszyscy pasażerowie wsiedli lub wysiedli z tramwaju, a ten ma jeszcze otwarte drzwi, można ruszyć i jechać obok niego, niby to zachowując przy tym ostrożność. Jest to ewidentne naruszenie art.3.1 ustawy Prawo o ruchu drogowym, który wprost nakazuje unikać wszelkiego działania, które mogłoby spowodować zagrożenie bezpieczeństwa lub porządku ruchu drogowego, ruch ten utrudnić, albo w związku z ruchem zakłócić spokój lub porządek publiczny oraz narazić kogokolwiek na szkodę.

Kiedy tramwaj stoi na przystanku i ma otwarte drzwi, tak naprawdę nie wiemy, czy któryś z pasażerów nie zechce jednak wejść lub wejść w ostatniej chwili z tramwaju, lub chcąc zdążyć nie wybiegnie, np. z przed tramwaju wpadając przy tym pod koła lub spadając z tramwaju na samochód. Bardzo często jako ostatni wychodzą pasażerowie z wózkami dziecięcymi, które wymagają wiele miejsca przy wyjściu.  

Stoimy zatem obok lub za tramwajem do czasu aż motorniczy zamknie drzwi, a zwykle to robi tuż przed ruszeniem wszystkich, np. po zmianie sygnału na sygnalizatorze. 

Przy braku znaku P-17 na jezdni można wjechać na przystanek, lub będąc na nim ruszyć wtedy, gdy zostaną w tramwaju zamknięte wszystkie drzwi i po ruszeniu zatrzymać się ponownie obok tramwaju, jeżeli wynika to z warunków ruchu, np. w związku z  sygnalizacją. 

Jeżeli na jezdni znajduje się znak P-17 wjechać na przystanek, a dokładnie przejechać przez przystanek bez zatrzymania, można także dopiero po zamknięciu drzwi w tramwaju. Dodatkowym wymaganiem jest tu to, by za "żmijką" było miejsce na ewentualne zatrzymanie pojazdu. 

5. Przystanki wiedeńskie tramwajowo-autobusowe po obu stronach jezdni we Wrocławiu

Jadący ryzykują zatrzymaniem na znaku P-17 w związku z sygnalizacją świetlną na skrzyżowaniu za przystankiem

Zgodnie z wymaganiami obowiązujących przepisów, gdy za oznaczonym znakiem P-17 przystankiem nie ma miejsca na zatrzymanie, lub gdy na przystanku stoi uprawniony pojazd, zawsze zatrzymujemy się bezpośrednio przed "linią przystankową" lub na linii warunkowego zatrzymania, a na przystanku wiedeńskim przed  tym przystankiem, czyli przed tak oznaczoną wyniesioną do poziomu chodnika jezdnią na linii warunkowego zatrzymana, jak tu we Wrocławiu na poniższym filmie.

https://youtu.be/YhhegUEOLoM

Opracował Ryszard R. Dobrowolski

 

231. Pytanie o jazdę obok stojącego na przystanku tramwaju

231. Jazda obok stojącego na przystanku tramwaju z otwartymi drzwiami.

Czytelnik pyta, czy można pojechać przy stojącym tramwaju na przystanku na środku jezdni, który jeszcze nie zamknął drzwi, ale nie ma już wsiadających i wysiadających? Jego instruktor twierdzi, że można, a on ma co do tego wątpliwości. 

Wstęp 

Po opublikowaniu tego materiału zwrócono mi uwagę na to, że w tej sprawie wypowiedział się, przedstawiając zupełnie odmienny punkt widzenia, Marek Dworak w programie TVP 3 Kraków "Jedź bezpiecznie" (odc. 690). 

Twórczość inżyniera Marka Dworaka jest mi od dawna bardzo dobrze znana i wielokrotnie na jej temat się wypowiadałem, także na tym blogu. 

Niestety "eksperci" rodem z WORD, MORD i PORD stosują w swojej praktyce, za milczącym przyzwoleniem zachowawczych i niedouczonych ministerialnych urzędników, sprzeczne z obowiązującym prawem, swoje zwyczajowe, zwane też korporacyjnym, prawo o ruchu drogowym. Obowiązuje ono egzaminatorów ośrodków ruchu drogowego, uzależnionych od ich wymagań instruktorów ośrodków szkolenia kierowców i na końcu kandydatów na kierowców, późniejszych użytkowników dróg. 

Prawo korporacyjne WORD oparte jest od 20 lat na wymysłach interpretacyjnych współtwórców i komentatorów Kodeksu drogowego z czasów PRL, a ja opisuję obowiązujące od 20 lat nowe prawo o ruchu drogowym takim jakim ono jest, a od 20 lat jest ono zgodne z prawem europejskim, co do podstawowych zasad ruchu proste i oczywiste.

Za każdym razem podkreślam, że to od kierującego zależy jak będzie rozumiał obowiązujące prawo i jak będzie je stosował na drodze pamiętając, że nieznajomość prawa, tego ustawowego oczywiscie, nie zwalnia od odpowiedzialności. 

 

Za komentarz do wypowiedzi Marka Dworaka niech posłuży niniejsze opracowanie. 

Odpowiedź

Art. 26.6 ustawy Prawo o ruchu drogowym mówi, że kierujący pojazdem jest obowiązany zachować szczególną ostrożność przy przejeżdżaniu obok oznaczonego przystanku tramwajowego znajdującego się przy chodniku. Z przepisu wynika, że ma zachować szczególną ostrożność niezależnie od tego, czy na przystanku stoi, dojeżdża do niego lub nie ma na nim tramwaju. 

Jeżeli przystanek nie jest wyposażony w wysepkę dla pasażerów, a na przystanek wjeżdża tramwaj lub już na nim stoi, kierujący jest obowiązany zatrzymać pojazd w takim miejscu i na taki czas, aby zapewnić wsiadającym i wysiadającym swobodne dojście do tramwaju lub na chodnik. 

Szczególna ostrożność (art. 2.22 ustawy prd) polega na zwiększeniu uwagi i dostosowaniu zachowania uczestnika ruchu do warunków i sytuacji zmieniających się na drodze w stopniu umożliwiającym odpowiednio szybkie reagowanie, by uniknąć nieszczęścia lub je zminimalizować. Przejeżdżanie obok otwartych drzwi tramwaju stojącego na przystanku jednoznacznie zaprzecza obowiązkowi zachowania szczególnej ostrożności.

Przystanek (art. 2.13 ustawy prd), to miejsce zatrzymania się pojazdów transportu publicznego, oznaczone odpowiednim znakiem drogowym. Tym znakiem może być znak D-15 "przystanek autobusowy", D-16 "przystanek trolejbusowy", D-17 "przystanek tramwajowy". Każdy z tych znaków może być uzupełniony znakiem poziomym P-17 "linia przystankowa". 

Typowy przystanek tramwajowy bez wysepki z torowiskiem oddalonym od krawędzi jezdni o jeden pas ruchu przedstawia rysunek 1.

Rys. 1

Przystanek tramwajowy bez znaku P-17

Przy tak oznaczonym przystanku kierujący ma obowiązek zatrzymać się za tylnymi drzwiami stojącego na przystanku tramwaju. 

Przy  braku tramwaju na przystanku kierujący może przejeżdżać przez przystanek w rzędzie pojazdów i zatrzymać się  na nim, jeżeli to zatrzymanie wynika z warunków ruchu, np. gdy zmieni się sygnał na czerwony za przystankiem na skrzyżowaniu kierowanym sygnalizacją świetlną. 

Jeżeli w międzyczasie nadjedzie tramwaj kierujący musi zatrzymać pojazd tak, by nie utrudniać ruchu pasażerom, zatem musi stanąć przed, za lub między wejściami możliwie blisko krawężnika. Jadąc w rzędzie musi zatem zachować taki odstęp od poprzedzającego go pojazdu, by po zatrzymaniu móc sprostać temu wymaganiu. Z praktycznego punktu widzenia właściwy odstęp przed samochodem osobowym zapewnia widok styku tylnych opon z jezdnią w poprzedzającym pojeździe. Dotyczy to także zatrzymania w korku, by móc utworzyć korytarz ratunkowy. 

Kierujący pojazdem stoi tak aż do momentu usłyszenia sygnału dźwiękowego i zamknięcia drzwi tramwaju przez motorniczego, gdyż do tego czasu pasażerowie mają prawo wchodzić i wychodzić z tramwaju w dowolny sposób i w dowolnej chwili. 

Nagminnym jest jednak, stąd pytanie czytelnika, przejeżdżanie obok stojącego na przystanku  tramwaju z otwartymi drzwiami. Tak czyniący tłumaczą to tym, że ci którzy chcieli już dawno wsiedli lub wysiedli, więc jadąc powoli obok otwartych drzwi tramwaju nie utrudniają nikomu ruchu i w każdej chwili można nieomal w miejscu się zatrzymać. Zapominają o czasie reakcji i o tym, że przepis wyraźnie stwierdza, że jeżeli tramwaj stoi na przystanku, kierujący jest obowiązany zatrzymać pojazd w takim miejscu i na taki czas, aby zapewnić pieszemu swobodne dojście do tramwaju lub na chodnik, a ten czas, przy drzwiach zamykanych i otwieranych automatycznie, to czas otwartych drzwi.

Nawet najwolniej jadący pojazd, stanowi zagrożenie dla pieszego. W przypadku kontaktu z pieszym wsiadającym lub wysiadajacym z tramwaju kierujący nie ma żadnego wytłumaczenia. Zachowując szczególną ostrożność kierujący może ruszyć jeszcze przed ruszeniem z przystanku tramwaju, jednak nie wcześniej niż po zamknięciu jego wszystkich drzwi.

Przystanek może być dodatkowo oznaczony znakiem P-17 "linia przystankowa" zwanym "żmijką" (rys. 2). Pisałem już o tym w związku z filmem "Jedź bezpiecznie" autorstwa dyrektora MORD Kraków Marka Dworaka (post 128). 

Przypomnę zatem, że nie jest prawdą, że znak P-17 służy tylko i wyłącznie do wyznaczenia rzeczywistej długości przystanku, większej od 30 metrów, w związku z przepisem zabraniającym zatrzymania i postoju pojazdów na przystanku w odległości mniejszej niż 15 metrów od słupka znaku lub tablicy oznaczającej przystanek (art. 49.1.9 ustawy prd).  

Tu należy przypomnieć, o czym była mowa wcześniej, że zakaz zatrzymania, przy braku znaku P-17 "linia przystankowa" na jezdni, nie dotyczy unieruchomienia pojazdu wynikającego z warunków ruchu lub przepisów ruchu drogowego (art. 49.4 ustawy prd). Zatem zatrzymanie pojazdu  z tego powodu na przystanku bez "linii przystankowej" jest dopuszczalne (rys. 1), natomiast ze "żmijką" (rys. 2) już nie!!!

Rys. 2

Przystanek oznaczony znakiem P-17

W § 90.1 rozporządzenia w sprawie znaków i sygnałów drogowych czytamy, że znak P-17 "linia przystankowa" wyznacza na jezdni miejsce przystanku pojazdów określonych w § 51 i oznacza, że zakaz zatrzymywania* się innych pojazdów na przystanku obowiązuje na całej długości linii. 

*) wbrew praktyce WORD nie ma tu przywołania wspomnianego wcześniej art. 49.4 ustawy prd.

Zatrzymanie pojazdu (art. 2.28 ustawy Prawo o ruchu drogowym), to unieruchomienie pojazdu niewynikające z warunków lub przepisów ruchu drogowego, trwające nie dłużej niż jedną minutę (powyżej 1 minuty to już postój) oraz każde unieruchomienie pojazdu wynikające z warunków ruchu lub przepisów. 

Kierujący pojazdem innym niż przewiduje to oznakowanie przystanku, nie ma zatem  prawa zatrzymać się na "linii przystankowej", podobnie jak na przejściu dla pieszych lub przejeździe dla rowerzystów, nawet wtedy gdyby miało to wynikać z warunków ruchu, na co pozwala brak znaku P-17 na przystanku.

Skoro na znaku P-17 może zatrzymać się tylko pojazd uprawniony, to "żmijkę" pokonujemy dopiero wtedy, gdy jest za nią miejsce na ewentualne zatrzymanie pojazdu, dzięki czemu obok tramwaju, lub po prostu na "linii przystankowej", nie będą stały pojazdy, co jest istotą tego rozwiązania. 

Kierujący zatrzymuje się zatem przed "żmijką", nawet wtedy gdy tramwaj jest od niej krótszy, i rusza nie wcześniej niż po zamknięciu drzwi tramwaju, pod warunkiem, że za "żmijką" jest miejsce na ewentualne zatrzymanie pojazdu. Podobnie jest z pokonywaniem znaku P-17 na przystankach zlokalizowanych przy krawędzi jezdni, także  jadąc w korku.  

Długość linii przystankowej (znak P-17) nie jest określona przepisem ustawy ani rozporządzenia w sprawie znaków i sygnałów drogowych, jednak zgodnie z przepisami wykonawczymi nie powinna być dłuższa niż 60 metrów. Zwykle ma długość równą długości najdłuższego składu tramwajowego lub najdłuższego autobusu obsługującego daną linię. 

Ryszard Roman Dobrowolski

Suplement: 

Jeżeli ktoś ma jeszcze wątpliwości, to niech nie próbuje sprawdzać tego w praktyce. Wystarczy uczyć się na błędach innych i samodzielnie dociekać prawdy. 

Oto przykład wypadku, do którego doszło na przystanku tramwajowym przy ul. Traugutta, na wysokości pl. Zgody we Wrocławiu. Przystanek był oznaczony znakiem P-17 "linia przystankowa". Wprost pod koła volkswagena wpadł wtedy wysiadający z tramwaju pieszy. W momencie, gdy pasażerowie wysiedli już z tramwaju kierowca volkswagena postanowił ruszyć. Wtedy z ostatnich, jeszcze otwartych drzwi tramwaju, wyskoczył mężczyzna w średnim wieku wpadając wprost pod koła samochodu marki Volkswagen, doznając przy tym poważnego urazu głowy. 

128. "Linia przystankowa" (znak P-17 ), a zakaz zatrzymywania.

128. "Linia przystankowa" (znak P-17 ),

a zakaz zatrzymania

Ostatnio wyemitowany film z serii "Jedź bezpiecznie" (odc. 690) sprawił, że nie mogłem przejść do porządku dziennego nad popisem niewiedzy prowadzącego, wprost namawiającego widzów do łamania prawa. Sprawa dotyczy znaku P-17 "linia przystankowa", popularnie zwanego żmijką.

Otóż pan Marek Dworak, dyrektor małopolskiego WORD, a zarazem sekretarz Małopolskiej Rady BRD, tak jak wszyscy dyrektorzy Wojewódzkich Ośrodków Ruchu Drogowego, stosujący w swojej praktyce zawodowej wewnętrzne prawo korporacyjne oparte na starym Kodeksie drogowym z 1983 roku, ekspert, niestety tylko z racji zajmowanych stanowisk i pełnionych funkcji, a nie wiedzy, wprost zaprzecza obowiązującej normie prawnej, namawiając nie tylko do przejeżdżania obok oczekującego na pasażerów stojącego na przystanku tramwaju, ale także do świadomego zatrzymywania pojazdu na linii przystankowej między tramwajem, a chodnikiem.

Najpierw zobaczmy co na ten temat piszą autorzy w książkach i poradnikach dla kierowców. Z komentarza Zbigniewa Drexlera, byłego ministerialnego urzędnika z czasów PRL, współtwórcy i komentatora pełnego sprzeczności z prawem międzynarodowym bubla prawnego jakim był Kodeks drogowy z 1983 roku, dowiadujemy się, że:

a) znak P-17 "linia przystankowa" stanowi uzupełnienie znaków pionowych oznaczających przystanki (znaki D-15, D-16 i D -17) pojazdów o których jest mowa w § 51 rozporządzenia w sprawie znaków i sygnałów drogowych.

b) za pomocą linii przystankowej bardzo często wyznacza się na przystanek odcinek jezdni dłuższy niż 30 m, który jest określony w art. 49 ust. 1 pkt p ustawy Prawo o ruchu drogowym z 1997 roku.

1. Ilustracja z poradnika dla kierowców

Powyższe potwierdza, że autor lekceważy istotę i znaczenie znaku.

W § 90.1 rozporządzenia w sprawie znaków i sygnałów drogowych czytamy:

Znak P-17 "linia przystankowa" wyznacza na jezdni miejsce przystanku pojazdów określonych w § 51 i oznacza, że zakaz zatrzymywania się innych pojazdów na przystanku obowiązuje na całej długości linii.

Czym jest przystanek? Otóż wg art. 2.13 ustawy PoRD przystanek to miejsce zatrzymywania się pojazdów transportu publicznego, oznaczone odpowiednimi znakami drogowymi.

Czym jest zatrzymanie pojazdu? Wg art. 2.29 tej ustawy PRD zatrzymanie pojazdu, to unieruchomienie pojazdu niewynikające z warunków lub przepisów ruchu drogowego, trwające nie dłużej niż 1 minutę oraz każde unieruchomienie pojazdu wynikające z tych warunków lub przepisów.

Jak wynika z powyższego nie chodzi tu o postój pojazdów lecz o zatrzymanie pojazdu na żmijce innego pojazdu niż uprawniony.

Wprowadzeniu znaku P-17 "linia przystankowa" przyświecała potrzeba nie tylko jednoznacznego wyznaczenia na jezdni obszaru zajmowanego przez oznaczony znakami przystanek, ale także by ten obszar był wolny i bezpieczny dla pasażerów tramwajów, autobusów, busów i trolejbusów wykonujących odpłatny przewóz osób na regularnych liniach komunikacji zbiorowej, oraz autobusów szkolnych.

Zapamiętajmy więc, że żmijka przystankowa jest miejscem na jezdni na którym inni kierujący, poza uprawnionymi, nie mają prawa zatrzymać pojazdu, tak jak nie wolno im zatrzymać pojazdu na przejściu dla pieszych lub przejazdach dla rowerzystów, jeżeli mogą zatrzymać pojazd, w związku z warunkami ruchu lub przepisami, np. linia zatrzymania (znak P-12 i P-13) przed lub za nimi.

Art. 49 ust. 1 pkt 9 ustawy z 20 czerwca 1997 r. wprost mówi o zakazie zatrzymania pojazdu w odległości mniejszej niż 15 metrów od słupka lub tablicy oznaczającej przystanek, przy torowisku w jezdni bez wysepki lub zatoki przystankowej, przy czym ust. 4 tego artykułu wyjaśnia, że wymienione w ust. 1 zakazy zatrzymania i w ust. 2 tego artykułu zakazy postoju, nie dotyczą sytuacji wynikających z przepisów lub warunków ruchu, a wyłącznie z woli kierującego i jego potrzeb. W art. 49 nie ma mowy o znaku P-17, a w dyspozycji tego znaku nie ma odwołania do art. 49 ustawy Prawo o ruchu drogowym, tym bardziej, że ten przepis nie określa miejsca przystanku na jezdni, a mówi jedynie o zakazie zatrzymania nieuprawnionego pojazdu w odległości mniejszej niż 15 metrów od słupka lub tablicy przystankowej.

Prawdą jest, że kierowcy nie mając miejsca na wysadzenie pasażerów lub na zaparkowanie pojazdu, często naruszają art. 49 ustawy Prawo o ruchu drogowym, i urządzają zatrzymanie i postój w odległości mniejszej niż 15 m od słupka przystankowego. Prawdą jest także, że przy dużym ruchu, zatrzymują się na przystanku także legalnie z powodu warunków ruchu. Powoduje to, niezależnie od przyczyny zatrzymania lub postoju, że pasażerowie, po wjeździe tramwaju lub autobusu na przystanek oddalony od krawężnika, mają problem ze swobodnym i bezpiecznym wsiadaniem i wysiadaniem.

Przejdźmy więc do znaków drogowych. Przystanek oznacza się znakami D-15, D-16 lub D-17 (§ 51 rozporządzenia w sprawie znaków i sygnałów drogowych z 2002 roku), a w dużych aglomeracjach z dużym nasileniem ruchu, często także znakiem uzupełniającym P-17 “linia przystankowa” (§ 90.1 rozporządzenia j.w.) popularnie zwaną "żmijką".

2. Przystanek tramwajowy z torowiskiem oddalonym od chodnika

Znak P-17 stosuje się także na przystankach ulokowanych przy chodniku, z którego wprost wsiadają i wysiadają pasażerowie.

3. Przystanek autobusowy

Zanim odpowiem na pytanie co tak naprawdę znaczy to dla kierującego, muszę przypomnieć, że od dwóch dekad obowiązuje w Polsce nowe, co do zasady zgodne z prawem europejskim, prawo o ruchu drogowym, a wielu kierujących, instruktorów i egzaminatorów wciąż pamięta stare przepisy ruchu drogowego, błędnie sądząc, że nowe prawo jest tym z czasów stanu wojennego.

Stare rozporządzenie w sprawie znaków i sygnałów drogowych z 1983 roku zastąpiono całkiem nowym w 1999 roku. Znak "linia przystankowa" w Kodeksie drogowym z 1983 roku (znak N-15 ) "to linia wyznaczająca przystanek pojazdów komunikacji publicznej, określająca długość odcinka drogi, na którym obowiązuje zakaz zatrzymywania innych pojazdów".

Obecnie znak P-17 "linia przystankowa" wyznacza na jezdni miejsce przystanku pojazdów określonych w § 51 [rozporządzenia w sprawie znaków i sygnałów drogowych z 2002 roku] i oznacza, że zakaz zatrzymywania się innych pojazdów [niż uprawnione] na przystanku obowiązuje na całej długości tej linii.

Wg Kodeksu drogowego obowiązującego do końca 1983 roku, za zatrzymanie uważało się chwilowe unieruchomienie pojazdu bez opuszczania go przez kierującego, a każde inne unieruchomienie pojazdu uważane było za postój.

Obecnie zatrzymanie pojazdu (art. 2 pkt 29 ustawy p.r.d.), to unieruchomienie pojazdu nie wynikające z warunków lub przepisów ruchu drogowego, trwające nie dłużej niż 1 minutę, oraz każde unieruchomienie pojazdu wynikające z tych warunków lub przepisów.

Natomiast postój pojazdu (art.2 pkt 30 ustawy p.r.d.), to unieruchomienie pojazdu nie wynikające z warunków lub przepisów ruchu drogowego, trwające dłużej niż 1 minutę.

Przywoływany przez dyrektora MORD art. 49.1.9 ustawy Prawo o ruchu drogowym mówi jedynie, że zabrania się zatrzymania pojazdu w odległości mniejszej niż 15 m od słupka lub tablicy oznaczającej przystanek, a art. 49.4 ustawy p.r.d., że ten zakaz nie dotyczy unieruchomienia pojazdu wynikającego z warunków lub przepisów ruchu drogowego.

Tu warto przypomnieć, że samowolny wjazd między wjeżdżający na przystanek, lub już stojący na przystanku pojazd, a chodnik i zatrzymanie się między nimi, nie jest zatrzymaniem wynikającym z warunków ruchu, a zatem jest prawnie zabronione. Kierujący może jednak, przy braku na jezdni znaku P-17, zatrzymać się np. za tramwajem w odległości mniejszej niż 15 m od słupka przystankowego. Podobnie, gdy tramwaj ruszy z przystanku i wraz z nim stojące za nim pojazdy, a np. na sygnalizatorze na skrzyżowaniu za przystankiem zmieni się sygnał na czerwony. Wtedy może się zdarzyć, że część pojazdów zatrzyma się w odległości mniejszej niż 15 m za słupkiem przystankowym.

Aby uniknąć takich sytuacji, nagminnych przy dużym nasileniu ruchu, w art. 49 ust. 1 ustawy p.r.d. świadomie nie ma mowy o znaku P-17 i wyznaczonym linią przystankową obszarze na którym zatrzymanie innych pojazdów niż uprawnione jest zabronione dyspozycją tego znaku.

Skoro nie wolno innym pojazdom, poza uprawnionymi, zatrzymać się na "żmijce", to nie może być też mowy o ich postoju w strefie przystankowej zarówno gdy na przystanku stoi tramwaj, jak i gdy go jeszcze tam nie ma.

Wjazd na przystanek bez wysepki dla pasażerów, podczas gdy na przystanek wjeżdża uprawniony pojazd, lub gdy już na nim stoi, jest zabroniony art. 26 ust. 6 ustawy p.r.d., który wprost nakazuje zatrzymanie pojazdu przed przystankiem, co automatycznie wyklucza pozwolenie na przejeżdżanie obok pojazdu, który jest już na przystanku.

Gdy przystanek oznaczono znakiem P-17, który wyznacza obszar na którym obowiązuje zakaz zatrzymywania pojazdów innych niż uprawnione, należy zatrzymać pojazd przed znakiem P-17 i przejechać przez ten obszar dopiero wówczas, gdy za nim zwolni się miejsce dla swobodnego przejazdu lub ponownego unieruchomienia pojazdu, i to pod warunkiem, że na przystanku nie będzie stał np. tramwaj lub autobus z którego mogą wysiadać lub do którego mogą wsiadać pasażerowie.

Dla ułatwienia zrozumienia tej regulacji, stosuje się przed znakiem P-17 oznakowanie "pomocnicze" w postaci znaku P-14, czyli “linii warunkowego zatrzymania złożonej z prostokątów", wymuszające poszanowanie prawa.

4. Znak P-17 uzupełniony znakiem P-14

Kierujący, jeżeli na przystanek wjeżdża tramwaj, lub gdy już na nim stoi, albo gdy za żmijką nie ma miejsca na kontynuowanie jazdy lub zatrzymanie, zatrzymuje się przed "linia przystankową", na takiej samej zasadzie jak zatrzymanie przed przejściem dla pieszych lub przejazdem dla rowerzystów, a nie na nich, jeżeli za nimi jest miejsce na zatrzymanie pojazdu, np. przed wjazdem na skrzyżowanie.

"Żmijka" jest obszarem jezdni drogi przez który wolno przejechać bez prawa do zatrzymania się na nim i to pod warunkiem, że na przystanek nie wjeżdża lub na nim nie stoi już uprawniony pojazd komunikacji publicznej.

https://youtu.be/YhhegUEOLoM

Na przystankach z wejściem do i z pojazdu bezpośrednio z chodnika (foto 3), żmijka pozwala na swobodny wjazd pojazdu na przystanek, a nie na powolne przesuwanie się po żmijce w korku, ze zniecierpliwionymi pasażerami na przystanku i w pojeździe.

To samo dotyczy tzw. "przystanków wiedeńskich" wyniesionych ponad poziom jezdni oznaczonych znakiem P-17. Zapraszam na http://olsztyn.wm.pl/473892,Motorniczy-do-kierowcy-naucz-sie-jezdzic-Kierowca-naucz-sie-przepisow.html

Aktualizacja  (26-11-2021) rysunek z zał. 2 rozporządzenia 220/2003.

Aktualizacja wg stanu prawnego  na dzień 06-12-2022 (akt.)

Linia przystankowa

Znak P-17 "linia przystankowa" (rys. 5.2.3.1) stosuje się w celu wyznaczenia odcinka jezdni przeznaczonego na przystanek autobusowy lub trolejbusowy bez zatoki. Minimalna długość linii przystankowej wynosi 30 m.

Znak P-17 stosuje się także w celu oznaczenia strefy przystanku tramwajowego bez wysepki dla pasażerów.

Znak P-17 umieszcza się w taki sposób, aby jego koniec znajdował się w odległości 15 m za znakiem pionowym oznaczającym przystanek autobusowy, trolejbusowy lub tramwajowy (odpowiednio znaki D-15, D-16 lub D-17). Długość linii przystankowej należy dostosować do częstotliwości jednoczesnego zatrzymywania się na przystanku kilku autobusów lub trolejbusów, nie może ona być jednak większa od 60 m.

Przy przystankach tramwajowych długość linii powinna być równa długości najdłuższego składu tramwajowego. Na początku linii przystankowej umieszcza się w takich przypadkach znak P-13. 

Przykłady zastosowania znaku P-17 podano w punkcie 7.10.

Opracował Ryszard Roman Dobrowolski - Wersja 04/2025