231. Jazda obok stojącego na przystanku tramwaju z otwartymi drzwiami.
Czytelnik pyta, czy można pojechać przy stojącym tramwaju na przystanku na środku jezdni, który jeszcze nie zamknął drzwi, ale nie ma już wsiadających i wysiadających? Jego instruktor twierdzi, że można, a on ma co do tego wątpliwości.
Wstęp
Po opublikowaniu tego materiału zwrócono mi uwagę na to, że w tej sprawie wypowiedział się, przedstawiając zupełnie odmienny punkt widzenia, Marek Dworak w programie TVP 3 Kraków "Jedź bezpiecznie" (odc. 690).
Twórczość inżyniera Marka Dworaka jest mi od dawna bardzo dobrze znana i wielokrotnie na jej temat się wypowiadałem, także na tym blogu.
Niestety "eksperci" rodem z WORD, MORD i PORD stosują w swojej praktyce, za milczącym przyzwoleniem zachowawczych i niedouczonych ministerialnych urzędników, sprzeczne z obowiązującym prawem, swoje zwyczajowe, zwane też korporacyjnym, prawo o ruchu drogowym. Obowiązuje ono egzaminatorów ośrodków ruchu drogowego, uzależnionych od ich wymagań instruktorów ośrodków szkolenia kierowców i na końcu kandydatów na kierowców, późniejszych użytkowników dróg.
Prawo korporacyjne WORD oparte jest od 20 lat na wymysłach interpretacyjnych współtwórców i komentatorów Kodeksu drogowego z czasów PRL, a ja opisuję obowiązujące od 20 lat nowe prawo o ruchu drogowym takim jakim ono jest, a od 20 lat jest ono zgodne z prawem europejskim, co do podstawowych zasad ruchu proste i oczywiste.
Za każdym razem podkreślam, że to od kierującego zależy jak będzie rozumiał obowiązujące prawo i jak będzie je stosował na drodze pamiętając, że nieznajomość prawa, tego ustawowego oczywiscie, nie zwalnia od odpowiedzialności.
Za komentarz do wypowiedzi Marka Dworaka niech posłuży niniejsze opracowanie.
Odpowiedź
Art. 26.6 ustawy Prawo o ruchu drogowym mówi, że kierujący pojazdem jest obowiązany zachować szczególną ostrożność przy przejeżdżaniu obok oznaczonego przystanku tramwajowego znajdującego się przy chodniku. Z przepisu wynika, że ma zachować szczególną ostrożność niezależnie od tego, czy na przystanku stoi, dojeżdża do niego lub nie ma na nim tramwaju.
Jeżeli przystanek nie jest wyposażony w wysepkę dla pasażerów, a na przystanek wjeżdża tramwaj lub już na nim stoi, kierujący jest obowiązany zatrzymać pojazd w takim miejscu i na taki czas, aby zapewnić wsiadającym i wysiadającym swobodne dojście do tramwaju lub na chodnik.
Szczególna ostrożność (art. 2.22 ustawy prd) polega na zwiększeniu uwagi i dostosowaniu zachowania uczestnika ruchu do warunków i sytuacji zmieniających się na drodze w stopniu umożliwiającym odpowiednio szybkie reagowanie, by uniknąć nieszczęścia lub je zminimalizować. Przejeżdżanie obok otwartych drzwi tramwaju stojącego na przystanku jednoznacznie zaprzecza obowiązkowi zachowania szczególnej ostrożności.
Przystanek (art. 2.13 ustawy prd), to miejsce zatrzymania się pojazdów transportu publicznego, oznaczone odpowiednim znakiem drogowym. Tym znakiem może być znak D-15 "przystanek autobusowy", D-16 "przystanek trolejbusowy", D-17 "przystanek tramwajowy". Każdy z tych znaków może być uzupełniony znakiem poziomym P-17 "linia przystankowa".
Typowy przystanek tramwajowy bez wysepki z torowiskiem oddalonym od krawędzi jezdni o jeden pas ruchu przedstawia rysunek 1.
Rys. 1
Przystanek tramwajowy bez znaku P-17
Przy tak oznaczonym przystanku kierujący ma obowiązek zatrzymać się za tylnymi drzwiami stojącego na przystanku tramwaju.
Przy braku tramwaju na przystanku kierujący może przejeżdżać przez przystanek w rzędzie pojazdów i zatrzymać się na nim, jeżeli to zatrzymanie wynika z warunków ruchu, np. gdy zmieni się sygnał na czerwony za przystankiem na skrzyżowaniu kierowanym sygnalizacją świetlną.
Jeżeli w międzyczasie nadjedzie tramwaj kierujący musi zatrzymać pojazd tak, by nie utrudniać ruchu pasażerom, zatem musi stanąć przed, za lub między wejściami możliwie blisko krawężnika. Jadąc w rzędzie musi zatem zachować taki odstęp od poprzedzającego go pojazdu, by po zatrzymaniu móc sprostać temu wymaganiu. Z praktycznego punktu widzenia właściwy odstęp przed samochodem osobowym zapewnia widok styku tylnych opon z jezdnią w poprzedzającym pojeździe. Dotyczy to także zatrzymania w korku, by móc utworzyć korytarz ratunkowy.
Kierujący pojazdem stoi tak aż do momentu usłyszenia sygnału dźwiękowego i zamknięcia drzwi tramwaju przez motorniczego, gdyż do tego czasu pasażerowie mają prawo wchodzić i wychodzić z tramwaju w dowolny sposób i w dowolnej chwili.
Nagminnym jest jednak, stąd pytanie czytelnika, przejeżdżanie obok stojącego na przystanku tramwaju z otwartymi drzwiami. Tak czyniący tłumaczą to tym, że ci którzy chcieli już dawno wsiedli lub wysiedli, więc jadąc powoli obok otwartych drzwi tramwaju nie utrudniają nikomu ruchu i w każdej chwili można nieomal w miejscu się zatrzymać. Zapominają o czasie reakcji i o tym, że przepis wyraźnie stwierdza, że jeżeli tramwaj stoi na przystanku, kierujący jest obowiązany zatrzymać pojazd w takim miejscu i na taki czas, aby zapewnić pieszemu swobodne dojście do tramwaju lub na chodnik, a ten czas, przy drzwiach zamykanych i otwieranych automatycznie, to czas otwartych drzwi.
Nawet najwolniej jadący pojazd, stanowi zagrożenie dla pieszego. W przypadku kontaktu z pieszym wsiadającym lub wysiadajacym z tramwaju kierujący nie ma żadnego wytłumaczenia. Zachowując szczególną ostrożność kierujący może ruszyć jeszcze przed ruszeniem z przystanku tramwaju, jednak nie wcześniej niż po zamknięciu jego wszystkich drzwi.
Przystanek może być dodatkowo oznaczony znakiem P-17 "linia przystankowa" zwanym "żmijką" (rys. 2). Pisałem już o tym w związku z filmem "Jedź bezpiecznie" autorstwa dyrektora MORD Kraków Marka Dworaka (post 128).
Przypomnę zatem, że nie jest prawdą, że znak P-17 służy tylko i wyłącznie do wyznaczenia rzeczywistej długości przystanku, większej od 30 metrów, w związku z przepisem zabraniającym zatrzymania i postoju pojazdów na przystanku w odległości mniejszej niż 15 metrów od słupka znaku lub tablicy oznaczającej przystanek (art. 49.1.9 ustawy prd).
Tu należy przypomnieć, o czym była mowa wcześniej, że zakaz zatrzymania, przy braku znaku P-17 "linia przystankowa" na jezdni, nie dotyczy unieruchomienia pojazdu wynikającego z warunków ruchu lub przepisów ruchu drogowego (art. 49.4 ustawy prd). Zatem zatrzymanie pojazdu z tego powodu na przystanku bez "linii przystankowej" jest dopuszczalne (rys. 1), natomiast ze "żmijką" (rys. 2) już nie!!!
Rys. 2
Przystanek oznaczony znakiem P-17
W § 90.1 rozporządzenia w sprawie znaków i sygnałów drogowych czytamy, że znak P-17 "linia przystankowa" wyznacza na jezdni miejsce przystanku pojazdów określonych w § 51 i oznacza, że zakaz zatrzymywania* się innych pojazdów na przystanku obowiązuje na całej długości linii.
*) wbrew praktyce WORD nie ma tu przywołania wspomnianego wcześniej art. 49.4 ustawy prd.
Zatrzymanie pojazdu (art. 2.28 ustawy Prawo o ruchu drogowym), to unieruchomienie pojazdu niewynikające z warunków lub przepisów ruchu drogowego, trwające nie dłużej niż jedną minutę (powyżej 1 minuty to już postój) oraz każde unieruchomienie pojazdu wynikające z warunków ruchu lub przepisów.
Kierujący pojazdem innym niż przewiduje to oznakowanie przystanku, nie ma zatem prawa zatrzymać się na "linii przystankowej", podobnie jak na przejściu dla pieszych lub przejeździe dla rowerzystów, nawet wtedy gdyby miało to wynikać z warunków ruchu, na co pozwala brak znaku P-17 na przystanku.
Skoro na znaku P-17 może zatrzymać się tylko pojazd uprawniony, to "żmijkę" pokonujemy dopiero wtedy, gdy jest za nią miejsce na ewentualne zatrzymanie pojazdu, dzięki czemu obok tramwaju, lub po prostu na "linii przystankowej", nie będą stały pojazdy, co jest istotą tego rozwiązania.
Kierujący zatrzymuje się zatem przed "żmijką", nawet wtedy gdy tramwaj jest od niej krótszy, i rusza nie wcześniej niż po zamknięciu drzwi tramwaju, pod warunkiem, że za "żmijką" jest miejsce na ewentualne zatrzymanie pojazdu. Podobnie jest z pokonywaniem znaku P-17 na przystankach zlokalizowanych przy krawędzi jezdni, także jadąc w korku.
Długość linii przystankowej (znak P-17) nie jest określona przepisem ustawy ani rozporządzenia w sprawie znaków i sygnałów drogowych, jednak zgodnie z przepisami wykonawczymi nie powinna być dłuższa niż 60 metrów. Zwykle ma długość równą długości najdłuższego składu tramwajowego lub najdłuższego autobusu obsługującego daną linię.
Ryszard Roman Dobrowolski
Suplement:
Jeżeli ktoś ma jeszcze wątpliwości, to niech nie próbuje sprawdzać tego w praktyce. Wystarczy uczyć się na błędach innych i samodzielnie dociekać prawdy.
Oto przykład wypadku, do którego doszło na przystanku tramwajowym przy ul. Traugutta, na wysokości pl. Zgody we Wrocławiu. Przystanek był oznaczony znakiem P-17 "linia przystankowa". Wprost pod koła volkswagena wpadł wtedy wysiadający z tramwaju pieszy. W momencie, gdy pasażerowie wysiedli już z tramwaju kierowca volkswagena postanowił ruszyć. Wtedy z ostatnich, jeszcze otwartych drzwi tramwaju, wyskoczył mężczyzna w średnim wieku wpadając wprost pod koła samochodu marki Volkswagen, doznając przy tym poważnego urazu głowy.
